“Oké? Dit is het dus.”

Wanneer spirituele zoekers beginnen aan hun spirituele zoektocht, dan is het doel in de meeste gevallen iets dat men “spirituele verlichting” heeft genoemd. Het probleem is alleen dat het de zoeker onbekend is wat spirituele verlichting nu precies is. Veel spirituele leraren geven wel globaal aan wat die spirituele verlichting is, en dat is dan waarnaar de spirituele zoeker op zoek gaat.

Het punt is dat de spirituele verlichting die door veelal New Age leraren wordt aangeprezen niet heel veel tot helemaal niets te maken heeft met wat het werkelijk is. Dus de spirituele zoeker gaat op zoek naar die spirituele verlichting, vanuit het beeld dat is geschetst door die leraren, zonder werkelijk te weten wat het is, hoe het er uitziet en hoe het aanvoelt.

Dat is zoiets als op zoek gaan naar je sleutels, gebaseerd op een foutieve beschrijving door je buurman, zonder dat je weet hoe een sleutel er in het echt uitziet. Misschien vind je de sleutels wel, dat is goed mogelijk, maar je herkent ze niet omdat je niet weet hoe ze er uit moeten zien en zelfs gelooft dat ze er anders uit moeten zien. Je legt ze naast je neer en zoekt verder en verder en verder tot je een ons weegt en dood neervalt.

Ik moest hieraan denken toen ik vandaag in ARTIS werkte. Ik stond ingedeeld bij het open verblijf van de Wallaby’s. Een open verblijf is een dierenverblijf waar bezoekers naar binnen kunnen en zich dan bevinden in dezelfde ruimte als de dieren. Ik stond daar, er waren even geen bezoekers in het verblijf, maar wel rondom het verblijf, het had net geregend, een vaal zonnetje scheen op mij, ik was in rust, in vrede, in feite absoluut tevreden in dat moment (wat dat ook precies mag betekenen) en ik dacht: “Oké? Dit is het dus.”

Ik bedoel natuurlijk niet specifiek dat gevoel tussen de Wallaby’s, want als iemand anders daarnaar op zoek gaat, is de kans groot dat het voor hem helemaal niets doet, maar als omschrijving van wat spirituele verlichting is voor mij, hoe het er uitziet voor mij en hoe het aanvoelt voor mij, is dat voor mij een perfecte omschrijving.

Hieruit wordt hopelijk duidelijk dat spirituele verlichting er voor iedereen anders uitziet, dat het voor iedereen anders aanvoelt en dat het dus voor iedereen wat anders is. Het probleem is dat je, terwijl je aan het zoeken bent, niet weet wat je zoekt, en als je niet weet wat je zoekt, kan en zal je het nooit vinden.

Het volgende is eigenlijk de belangrijkste zin die je uit dit stuk kan meenemen: Als je gelooft dat spirituele verlichting is wat de leraren je hebben verteld dat het is, dan zul je spirituele verlichting altijd naast je neerleggen, omdat het letterlijk nooit is, nooit lijkt op en nooit aanvoelt als wat de leraren je hebben verteld over spirituele verlichting.

Als je op zoek gaat met een specifieke verwachting in je hoofd, dan kun je er beter mee ophouden. Verlies eerst de verwachting, en ga dan pas verder met je zoektocht. Het is prima om op zoek te gaan naar spirituele verlichting, maar zorg ervoor dat je niet in de val loopt van dat het er op een specifieke manier uit moet zien. Sta open voor verrassingen.

Het kan zijn dat je er tien jaar geleden al eens over bent gestruikeld, en dat je dan nu, tien jaar later, opeens ergens staat, zoals ik vandaag bij de Wallaby’s, en denkt: “Oké? Dit is het dus.” Vervolgens zul je moeten toegeven dat het er niet uitziet zoals je ooit dacht dat het er uit zou zien en dat het zelfs absoluut onvergelijkbaar is.

En, misschien ten overvloede, maar om zo duidelijk mogelijk te zijn, spirituele verlichting is niet iets heel erg bijzonders en het is niet iets dat je kunt zijn. Het is niet meer dan een moment, een gevoel, iets dat is en dan weer niet, iets dat langskomt en dan weer wegwaait… dus maak je er niet al te druk over. Het is dichterbij dan je kunt vermoeden en je bent het nooit kwijtgeraakt.

Tricky shit

Er is iets dat ik onder woorden wil brengen — al was het maar voor mijzelf als denkgeest —, maar het probleem is dat ik niet weet hoe ik moet beginnen. Ik weet dat het moet gaan over iets doen of niets doen, over beslissingen nemen, over overgave en ook over verslaving. Meestal is het dan maar het beste om te beginnen met de melding dat ik niet weet hoe te beginnen, in de hoop dat de rest dan vanzelf komt.

Bij verslaving denken we meestal meteen aan drugs, seks, eten of gokken, maar al die verslavingen zijn slechts een projectie van de ultieme en enige verslaving, en dat is dit leven op aarde — althans, de noodzaak om dit leven op aarde te projecteren om zo te verhullen dat de afscheiding van eenheid, waarin we geloven, onmogelijk is en nooit heeft plaatsgevonden.

Mijn geprojecteerde verslaving is alcohol. Ik heb het op zich redelijk onder controle. Ik — als lichaam-brein-systeem — functioneer volgens mij goed genoeg. Dat neemt niet weg dat ik voortdurend beslissingen neem ten opzichte van alcohol — koop ik wel of geen alcohol? drink ik wel of geen alcohol? —, waardoor ik de verslaving serieus neem en tot een werkelijkheid maak.

Aangezien de alcoholgerichte verslaving een projectie is van de afscheidingsverslaving, maak ik, door voortdurend te beslissen of ik het wel of niet doe, de afscheiding tot werkelijkheid. Ik begrijp dat dit vergezocht kan klinken, maar het is hoe het is en daarbij maakt het niet uit of je het gelooft of niet.

Dualisme gaat voortdurend over de beslissing om wel mee te doen of niet mee te doen aan het afscheidingsverhaal, of wel of niet toe te geven aan de afscheidingsverslaving, maar beide beslissingen zijn gericht op iets wat serieus wordt genomen en alles wat ik serieus neem, wordt tot werkelijkheid gemaakt.

Ik kan midden in een stad wonen en in het het leven staan, of ik kan ergens in de rimboe leven om het leven te ontlopen, in beide gevallen maak ik het leven tot dezelfde werkelijkheid. Het ene noch het andere lost de afscheidingsverslaving op.

Zie daar het probleem van de paradox, dat wat ik ook doe en wat ik ook beslis, ik maak altijd de afscheiding tot een werkelijkheid. De enige oplossing is niets doen, maar zodra ik beslis om niets te doen, heb ik iets besloten ten opzichte van de afscheiding en maak ik het tot een werkelijkheid.

Als ik dat even projecteer op de alcoholgerichte verslaving, dan lijkt het alsof het een goed idee is om te beslissen om geen alcohol te drinken, maar daarmee geef ik alleen toe dat er een verslaving is en wordt de verslaving een werkelijkheid terwijl ik juist van die verslaving af wil. Alcoholonthouding lijkt de oplossing voor een alcoholverslaving, maar versterkt alleen maar de overtuiging dat er een alcoholverslaving is.

Tricky shit, no?

De enige oplossing die er lijkt te zijn is absolute overgave. Niet overgave aan de verslaving, want daar wil ik nou juist van af, maar overgave aan het feit dat ik niets kan doen en niets kan beslissen om van die verslaving af te komen, omdat elke actie en elke beslissing alleen maar bewijst dat er een verslaving is.

De 12-stappen methode van Anonieme Alcoholisten — waar ik overigens niet bij zit, maar waarover ik wel gelezen heb — is erop gericht om toe te geven dat je hulpeloos bent ten opzichte van de verslaving en dat je het vinden van een oplossing voor de verslaving overgeeft aan een hogere macht die voor jou kan doen wat jij niet voor jezelf kunt doen.

Deze methode werkt letterlijk voor alle verslavingen en aangezien alle verslavingen een projectie zijn van de ultieme verslaving aan afscheiding, moet het ook daarvoor werken. Dit houdt in dat ikzelf geen beslissingen meer dien te nemen, maar het overlaat aan de hogere macht (de heilige geest in Een Cursus in Wonderen). Het houdt in dat ik me niet ga bemoeien met de uitkomst ervan of hoe het er uitziet binnen het schijnbare dagelijkse leven.

Helaas is dit onmogelijk om te doen, omdat ik dat zelf niet kan doen. Sterker nog, het hele idee achter het overgeven van in feite mijn hele leven aan die hogere macht is dat ik helemaal niets doe. De ego-denkgeest — de sneaky bastard — zal er alles aan doen — en doet dat ook — om me over te halen toch iets te beslissen… en zodra ik iets beslis, heb ik iets gedaan.

Zodra ik iets beslis, heb ik iets gedaan, zodra ik iets heb gedaan, maak ik de verslaving weer een werkelijkheid en dat is alles wat de ego-denkgeest nodig heeft. Ik hoef niet weg te zinken in de verslaving, ik hoef er alleen maar een beslissing over te nemen en de ego-denkgeest heeft weer de controle. Als ik me dan ook nog eens schuldig ga voelen over het feit dat ik er weer ben ingestonken, dan is de ego-denkgeest helemaal gelukkig.

Tricky shit, no?

Ik kan niets doen en ik kan niets beslissen om hier uit te komen, ik kan alleen maar steeds teruggaan naar de intentie om het over te geven aan de hogere macht/heilige geest en mijzelf te vergeven voor het feit dat ik opnieuw ben gevallen voor de doortraptheid van de ego-denkgeest. Steeds maar weer opnieuw de intentie uitspreken, of alleen maar voelen in wat we ‘ons hart’ noemen, totdat de ego-denkgeest het opgeeft.

Yes… tricky shit, indeed!